Havalimanı Pistlerinde Deprem Etkisi İle Oluşan Hasarlar Ve İyileştirme Yöntemleri

Bekir FİDAN

doi:10.56753/ASREL.2025.1.5

Bekir FİDAN

Yıl : 2025
Cilt : 4
Sayı : 1
Sayfa : 62-77

DOI : 10.56753/ASREL.2025.1.5

Havalimanı pistleri, kritik ulaştırma altyapısının temel bileşenleri olup, deprem gibi doğal afetlere karşı yüksek dayanıklılık gerektiren yapılardır. Depremler, havalimanı pistleri gibi kritik ulaşım altyapılarında ciddi yapısal ve işlevsel hasarlara yol açabilmektedir. Bu çalışma, deprem etkisi altında havalimanı pistlerinde meydana gelen hasarların analizini ve mevcut iyileştirme yöntemlerinin değerlendirmesini sunmaktadır. Depremler, havalimanı pistlerinde çeşitli hasar türlerine neden olmaktadır. Deprem etkisiyle ortaya çıkan başlıca hasarlar; zemin sıvılaşması, oturma(oturma farklılıkları), çatlak oluşumu(pist yüzeyinde çatlaklar), yüzey deformasyonları ve yapısal bozulmalar, drenaj sistemlerinde bozulmalar, altyapı stabilizasyonunda kayıplar şeklinde gözlemlenmektedir. Özellikle alüvyonal zeminlerde inşa edilmiş pistler, yüksek sıvılaşma riski nedeniyle deprem esnasında büyük zarar görebilmektedir. Bu tür hasarlar, pistlerin hizmet dışı kalmasına ve acil müdahale süreçlerinde önemli gecikmelere neden olabilmektedir. Özellikle yüksek magnitüdlü depremler sonrasında pistin operasyonel kapasitesinin ciddi şekilde etkilendiği gözlemlenmektedir. Deprem öncesi ve sonrası zemin açısından alınabilecek önlemler ve çeşitli güçlendirme-iyileştirme yöntemleri bulunmaktadır. Bunlar dinamik kompaksiyon ve vibro kompaksiyon,çimento enjeksiyonu (Jet Grouting) ve kimyasal enjeksiyon(permeation grouting) olmak üzere enjeksiyon tabanlı yöntemler, kum kazıkları ve dikey drenajlar, jet kazıklar ve mini kazıklar, zemine kireç, çimento, uçucu kül gibi katkıları karıştırarak yapılan mekanik stabilizasyon, geosentetik donatılarla zeminin takviyesi, biyolojik stabilizasyon, şok dalgası ile sıkıştırma gibi yöntemler, statik basınçlı sıkıştırma(CPG), derin karıştırma(DSM) olarak sıralanabilir. İyileştirme yöntemleri açısından, mevcut yaklaşımlar hem proaktif hem de reaktif stratileri içermektedir. Proaktif yöntemler arasında sismik tasarım kriterlerinin geliştirilmesi, zemin iyileştirme teknikleri ve esnek pist yapı sistemleri bulunmaktadır. Reaktif yöntemler ise hızlı hasar değerlendirme protokolleri, acil onarım teknikleri ve kapsamlı rehabilitasyon programlarını kapsamaktadır. Çalışmanın bulguları, havalimanı pistlerinin deprem dayanıklılığını artırmak için entegre bir yaklaşımın gerekliliğini vurgulamaktadır. Bu yaklaşım, tasarım aşamasından başlayarak, düzenli bakım ve güçlendirme çalışmalarını içeren kapsamlı bir risk yönetimi stratejisini gerektirmektedir. Literatür taraması ve geçmiş depremlerden elde edilen saha gözlemleri doğrultusunda, uygun iyileştirme yöntemlerinin uygulanmasının pist yapılarının sismik performansını önemli ölçüde artırdığı sonucuna varılmıştır.

Atıf yapmak için : Fidan, B. (2025). Havalimanı pistlerinde deprem etkisi ile oluşan hasarlar ve iyileştirme yöntemleri. Aerospace Research Letters (ASREL), 4(1), 62-77. https://doi.org/10.56753/ASREL.2025.1.5

Açıklama : Yazarların hiçbiri, bu makalede bahsedilen herhangi bir ürün, aygıt veya ilaç ile ilgili maddi çıkar ilişkisine sahip değildir. Araştırma, herhangi bir dış organizasyon tarafından desteklenmedi.Yazarlar çalışmanın birincil verilerine tam erişim izni vermek ve derginin talep ettiği takdirde verileri incelemesine izin vermeyi kabul etmektedirler. None of the authors, any product mentioned in this article, does not have a material interest in the device or drug. Research, not supported by any external organization. grant full access to the primary data and, if requested by the magazine they agree to allow the examination of data.

Havalimanı Pistlerinde Deprem Etkisi İle Oluşan Hasarlar Ve İyileştirme Yöntemleri, Araştırma Makalesi,
2025, Vol. 4 (1)

Geliş Tarihi : 01.06.2025, Kabul Tarihi : 16.06.2025 , Yayın Tarihi : 30.06.2025